به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ سال ۱۴۰۴ با شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» آغاز شده است، شعاری که علاوه بر تأکید بر تولید ملی، نشان‌دهنده ضرورت فعال کردن تمام ظرفیت‌های اقتصادی کشور است. در این میان، بخش مهمی از ظرفیت اقتصادی جامعه ایران، اغلب نادیده گرفته شده است؛ سرمایه اجتماعی زنان خانه‌دار که به شکلی نامرئی، نقش مؤثری در اقتصاد تولیدمحور ایفا می‌کنند.
سرمایه اجتماعی، مفهومی است که به شبکه‌ها، روابط، اعتماد و همکاری‌های بین افراد در یک جامعه اشاره دارد. در واقع، سرمایه اجتماعی مجموعه امکانات و منابعی است که افراد و گروه‌ها از طریق تعاملات اجتماعی به دست می‌آورند و می‌توانند برای توسعه اقتصادی و اجتماعی به کار گیرند. زنان خانه‌دار به عنوان اعضای فعال خانواده و جامعه، سرمایه اجتماعی قابل توجهی را شکل می‌دهند که از طریق فعالیت‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی خود، به تولید ملی و رشد اقتصادی کمک می‌کند.
از آنجا که زنان خانه‌دار بیشتر وقت خود را در فضای خانواده و محله صرف می‌کنند، آنها در ایجاد و تقویت شبکه‌های ارتباطی اجتماعی نقش کلیدی دارند. این شبکه‌ها می‌توانند به شکل تعاونی‌های کوچک، گروه‌های خرید و فروش، و کسب‌وکارهای خانگی نمایان شوند که سهم چشمگیری در چرخه تولید و توزیع کالا و خدمات دارند.
نقش زنان خانه‌دار در توسعه کسب‌وکارهای خانگی
یکی از مهم‌ترین راه‌هایی که زنان خانه‌دار سرمایه اجتماعی خود را به اقتصاد تولید محور پیوند می‌زنند، مشارکت در کسب‌وکارهای خانگی است. این کسب‌وکارها، غالباً کوچک و خانوادگی هستند و شامل تولید صنایع دستی، خیاطی، تهیه غذاهای سنتی، پرورش گل و گیاه، تولید محتوا، و حتی فروش آنلاین می‌شوند.
بر اساس گزارش‌های رسمی، تعداد مشاغل خانگی در ایران رو به افزایش است و بخش قابل توجهی از آنها توسط زنان خانه‌دار اداره می‌شود. این مشاغل علاوه بر ایجاد درآمد برای خانواده‌ها، به عنوان پیوندی بین تولید و مصرف عمل می‌کنند و باعث رونق تولید ملی می‌شوند.
نکته مهم این است که کسب‌وکارهای خانگی توسط زنان خانه‌دار، نه تنها درآمد اقتصادی ایجاد می‌کند بلکه نقش مهمی در تقویت پیوندهای اجتماعی ایفا می‌کند. این پیوندها موجب افزایش اعتماد و همکاری بین افراد محله و خانواده‌های مختلف می‌شود و به نوعی شبکه‌های اجتماعی گسترده‌تر را شکل می‌دهد که به توسعه اقتصادی محلی کمک می‌کند.
تعاونی‌های زنان و سرمایه‌گذاری اجتماعی
در سال‌های اخیر، تشکیل تعاونی‌های زنان به عنوان یک مدل موفق سرمایه اجتماعی، مورد توجه قرار گرفته است. این تعاونی‌ها که معمولاً بر پایه مشارکت جمعی زنان خانه‌دار شکل می‌گیرند، با هدف تولید کالاهای مختلف مانند صنایع دستی، محصولات کشاورزی یا غذایی و خدمات متنوع، فعالیت می‌کنند.
تعاونی‌های زنان نقش مهمی در ایجاد اشتغال، افزایش درآمد خانوار و ارتقاء جایگاه اجتماعی زنان ایفا می‌کنند. این گروه‌ها با بهره‌گیری از سرمایه اجتماعی مشترک، توانسته‌اند علاوه بر تقویت تولید محلی، به استقلال اقتصادی زنان نیز کمک کنند.
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که تعاونی‌های زنان به افزایش بهره‌وری در بخش‌های مختلف تولیدی منجر شده و با کاهش هزینه‌های بازاریابی و توزیع، سهم بازار محصولات تولیدی را افزایش داده‌اند. این روند به نوبه خود موجب افزایش انگیزه زنان خانه‌دار برای سرمایه‌گذاری بیشتر در حوزه تولید شده است.
تأثیر شبکه‌های اجتماعی و فناوری‌های نوین
پیشرفت فناوری‌های ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی آنلاین، فرصت‌های تازه‌ای برای زنان خانه‌دار جهت استفاده از سرمایه اجتماعی فراهم کرده است. شبکه‌های اجتماعی به عنوان بستری برای تبلیغ، فروش و تبادل کالاها و خدمات، نقش مهمی در رونق کسب‌وکارهای خانگی زنان ایفا می‌کنند.
این فناوری‌ها امکان برقراری ارتباط بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را تسهیل کرده و باعث شده تا زنان خانه‌دار بتوانند محصولات خود را در بازارهای گسترده‌تری عرضه کنند. همچنین، شبکه‌های اجتماعی موجب شکل‌گیری گروه‌ها و انجمن‌های تخصصی شده‌اند که حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی را برای زنان فعال در بخش تولید فراهم می‌کنند.
چالش‌ها و فرصت‌ها
با وجود پتانسیل‌های گسترده سرمایه اجتماعی زنان خانه‌دار، چالش‌هایی نیز در این مسیر وجود دارد. از جمله محدودیت‌های قانونی و بانکی، نبود حمایت‌های مالی کافی، کمبود آموزش‌های تخصصی و ضعف زیرساخت‌های فناوری می‌تواند مانع از رشد کامل این ظرفیت شود.
از سوی دیگر، توجه بیشتر سیاست‌گذاران به اهمیت سرمایه اجتماعی زنان و طراحی برنامه‌های حمایتی ویژه، می‌تواند فرصت‌های تازه‌ای برای توسعه اقتصادی ایجاد کند. تسهیل دسترسی به تسهیلات مالی، ارائه آموزش‌های فنی و بازاریابی و ایجاد بسترهای قانونی مناسب از جمله راهکارهای مهمی است که می‌تواند باعث جهش در بهره‌برداری از سرمایه اجتماعی زنان شود.
سخن پایانی
سرمایه اجتماعی زنان خانه‌دار، اگرچه به صورت نامرئی و پنهان است، اما به طور جدی بر اقتصاد تولیدمحور کشور تأثیرگذار است. شبکه‌های اجتماعی، کسب‌وکارهای خانگی، تعاونی‌ها و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، همگی بخشی از این سرمایه اجتماعی را تشکیل می‌دهند که می‌تواند موتور محرکه تولید ملی باشد.
توجه به این سرمایه نامرئی و تقویت آن، هم در راستای سیاست‌های کلان اقتصادی و هم در جهت توانمندسازی خانواده‌ها و زنان، گامی مهم برای تحقق شعار سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» محسوب می‌شود. با فراهم کردن زیرساخت‌ها و حمایت‌های لازم، زنان خانه‌دار می‌توانند به بازیگران کلیدی در عرصه اقتصاد تولید محور تبدیل شوند و سهم بیشتری در رشد و توسعه پایدار کشور ایفا کنند.